Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak egokitzat jo du "Euskadiko Memoria Historikoaren eta Demokratikoaren Lege-Aurreproiektua" izapidetzea, irizpenean erantsi dituen oharrekin. Gogora, Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuak, Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Sailari atxikitako erakunde autonomoak, proiektua bidali du baloratua izan dadin.
Gogora Institutuak egindako aurreproiektuaren xedea da Euskadiko Memoria Historiko eta Demokratikoaren lehen Legea izatea. Lege horrek gai honi buruzko politika publikoak arautzen ditu, eta gerra zibilean eta diktaduran arrazoi politikoengatik, ideologikoengatik edo erlijio-sinesmenagatik jazarpena edo indarkeria jasan zutenen oroimen pertsonala eta familiarra berreskuratzea eta ordaintza morala eskaintzea aldarrikatzen du, bai eta balio eta printzipio demokratikoak zabaltzea ere helburu du. Lege berriak gerra zibilaren eta frankismoaren, Euskadiko Autonomia Estatutua indarrean sartu arteko aldian gertatutakoaren ezagutza erraztu nahi du, egiaren, justiziaren, ordaintzaren eta errepika ez zedin bermearen printzipioetan oinarrituta.
EGABek gogorarazi duenez, "gizarte guztiek orainaldia berretsi behar dute beren iraganaren benetako eraikuntzen bidez, errealitateaz jabetu ahal izateko", eta ariketa hori "mingarria izan daiteke, baina funtsezkoa da egiarekiko eta bidegabeko kaltea jasan zutenekiko konpromisoa gauzatzeko". Horregatik, Memoria babesteko ekintza instituzionala funtsezkoa da, eta aztertutako aurreproiektua "oinarrizko pieza" dela uste du, eta ekimena "oso positibotzat" jotzen du.
Ekimen aitzindariak
Kontseiluak gogora ekarri ditu euskal erakundeek arlo horretan egin izan dituzten ekintzak –"jarduera jarraitua, denboran zehar, eta finantzarioki hornitua" –, eta, besteak beste, deshobiraketa komunak, desagertutako edo fusilatutako pertsonei buruzko ikerketa historiko eta dokumentalak, edo lekukotasunak biltzeko lan aitzindariak aipatu ditu; Aranzadi Elkartearekin lankidetzan antolatutako jarduerak, "lan handia eta egonkorra, gorabehera politikoen arabera etenik izan ez duena”. Aurrekari horiek bide zirela, 2014an sortu zuten Gogora Institutua, politika horiek garatzeko subjektu instituzionala ezarriz. Hori guztia dela eta, EGABen ustez, irizpenaren xede den legea "oso urrats positiboa da, eta euskal gizartearen bizikidetza demokratikoaren funtsezko balioa nabarmentzeko eta hura babesteko, baldintza hobeetan, sendotzeko eta bultzatzeko lagunduko du".
Militantzia sindikala
Balorazio hori alde batera utzi gabe, irizpenak zenbait gogoeta jasotzen ditu testua hobetzeko asmoz. Esate baterako, aurreikusitako jazarpen-arrazoien artean militantzia eta afiliazio sindikala barne hartzea eskatu du, lan-eskubideen defentsak errepresaliatutako pertsonen aintzatespena, eta proposatutako erreparazioak memoria soziala eta kolektiboa barne hartzea, memoria pertsonala eta familiarrarekin batera.
Halaber, aitorpen pertsonalizatuko dokumentua lortzeko eskubidea biktimen senideei zabaltzea eskatzen du, "haien ohorea eta asebetetze moral zuzena birgaitzeko"; Euskadiko Memoria Historikoaren leku, espazio eta ibilbideetan gertakariak edo esanahi historiko edo sinbolikoa zabaltzeko eta interpretatzeko baliabideak ezartzea; eta beste artikulu bat sartzea aurreproiektuan, kolpe militarra edo frankismoa goraipatzeko edo biktimak umiliatzeko espazio publikoen erabilpena eragotziz.
Azkenik, EGABek gomendatzen du aurreikusitako lau urteko jarduketa-planak legegintzaldi bakoitzaren hasierarekin ez lotzea (legegintzaldia aldez aurretik amai baitaiteke), "planari egonkortasun eta independentzia handiagoa emateko eta baita gauzatzen duen erakundeari ere".
1/21 IRIZPENA IKUSI