Euskadiko EGABek beharrezkotzat jotzen du aparteko errefortzu-mekanismoak aurreikustea, eskariak aurrekontu-aurreikuspena gainditzen badu.
Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak, Eusko Jaurlaritzako Ongizate, Gazteria eta Erronka Demografikoaren Sailak egindako “Gizarte Larrialdietarako Laguntzen Erregelamendua onartzen duen Dekretu-proiektua” izenekoari buruzko txosten bat egin du. Bere erantzunean, Batzordeak egokitzat jotzen du araua izapidetzea, irizpenean egindako gogoetekin, hura aldatzeko.
Arauaren xedea Gizarte Larrialdietarako Laguntzen (GLL) erregulazioa Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemari buruzko abenduaren 22ko 14/2022 Legera egokitzea da, laguntza horietan txertatu beharreko kontzeptuak eta laguntza horiek Euskal Autonomia Erkidegoko lurralde osoan emateko baldintzak zehaztuta.
Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak positibotzat jotzen du arauaren xedea, GLLek gizarte-zerbitzuen politika publikoen funtsezko tresna baitira. Pertsonen biziraupen duinari eragiten dioten gabezia material larriko egoerei berehalako erantzuna ematea dute helburu. Hala ere, EGABen irizpenaren arabera, garrantzitsua den arren, prestazio diskrezionaltzat eta aurrekontu-erabilgarritasunaren mendekotzat hartzeak segurtasunik eza eta ekitaterik eza eragiten du. Ildo horretan, Batzordearen iritziz GLLei eskubide subjektiboaren baldintza ukatzeko erabakia faltsuan itxi da, eta, horregatik, berriro irekitzeko beharra planteatzen du.
Bestalde, EGABen iritziz, familia-unitatean edo bizikidetza-unitatean oinarritutako balorazio-irizpide bat aplikatzea egokia izan daiteke kasu askotan, baina GLLen kasuan, distortsio eta bazterketa bidegabe handiak eragiten ditu (banakako ahultasunak ikusezin bihurtzea, bizitegi-prekarietateko testuinguruetan zurruntasuna eta etxerik gabeko pertsonentzako zailtasunak). Hori dela eta, Batzordeak uste du esleipen-irizpide indibidual batek erantzuna eskatzailearen benetako egoerara egokitzeko aukera emango lukeela, haren zaurgarritasuna etxearen balorazio agregatuan diluitu gabe; pertsonarengan oinarritutako arretaren printzipioarekin eta bizi-larrialdiei erantzun azkarrak eta eraginkorrak emateko beharrarekin bat etorriz.
Horrez gain, EGABek beste gogoeta batzuk egiten ditu, testua hobetzeko. Besteak beste, Batzordeak modu positiboan baloratzen du oinarrizko gizarte-zerbitzuek irizpideak hobetzeko, zabaltzeko edo baldintzatzeko duten ahalmena, haien ezagutza profesionala dela eta, baina horrek ez du udalerrien artean alderik eragin behar, ezta arbitrariotasun-pertzepziorik ere; beraz, beharrezkotzat jotzen da irizpide komunak eta argiak ezartzea.
Euskadiko EGABek beharrezkotzat jotzen du, baita ere, eskariak aurrekontu-aurreikuspena gainditzen badu aparteko errefortzu-mekanismoak aurreikustea. Horrez gain, udalerrien arteko konpentsazio-funts bat sortzea proposatzen da, udalerriaren tamaina, edukiera edo bitartekoak edozein direla ere gutxieneko estaldura bermatzeko. Prestazio jakin batzuekin indarrean dauden erregulazioari eta bateraezintasunei dagokienez, EGABek ezinbestekotzat jotzen du arau-integrazio argiago eta koherenteagorantz aurrera egitea, herritarrek segurtasunez identifikatu ahal izan dezaten zer laguntza eska ditzaketen, zer baldintzatan eta zer mugekin.
Azkenik, Batzordeak modu positiboan baloratzen du irisgarritasunaren aldeko apustua eta Dekretuan lengoaia ulergarria erabiltzeko betebeharra. Hala ere, konpromiso hori udalek laguntza teknikoko, akonpainamenduko eta bitartekaritzako zerbitzuak izateko exijitzearekin osatu behar da, inor ez dadin GLLetarako sarbidetik kanpo geratu oztopo administratibo edo teknologikoengatik. Azkenik, komenigarritzat jotzen da arau berriaren eraginaren ebaluazioa erregelamendu bidez artikulatzea, lortu nahi diren helburuetan oinarrituta eta aurreikusitako ondorioetarako.
(Ikus 13/25 irizpena)