Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordearen abenduaren 19ko osoko bilkurak Eusko Jaurlaritzako Ongizate, Gazteria eta Erronka Demografikoko Sailaren bi dekretu-proiekturi buruzko bi irizpen onartu ditu, seme-alabak dituzten familientzako diru-laguntzei eta bizitza pertsonala, familia eta lana bateragarri egiteko laguntzei buruzkoak.
Hala, EGABek “Seme-alabak dituzten familientzako laguntzen dekretu-proiektua” izenekoari buruzko txosten bat egin du. Horren helburua Familiei Laguntzeko abenduaren 12ko 13/2008 Legearen 10. artikuluan aurreikusitako diru-laguntzak arautzea da. Bere erantzunean, Batzordeak egokitzat jotzen du arauaren izapidetzea, irizpenean egindako gogoetekin, hura aldatzeko.
Batzordeak aldez aurreko zenbait gogoeta egin ditu, eta, jaiotza-tasa txikiaren aurreko kezka dela eta, azpimarratu du arreta banakako laguntzetan jartzeari utzi behar zaiola, benetako premiei (etxebizitza edo zaintza) erantzungo dieten politiken ereduaren alde egiteko, eta familia-politikaren ikuspegiak ikuspegi integralagorantz egin behar duela aurrera ulertuta. Zaintzen politika publiko eta integrala garatzearen eta sustatzearen aldeko apustua egiten du Batzordeak, baina, bere ustez, gai hori ez da diru-neurriekin bermatzen.
Oro har, EGABek ikuspegia aldatzea proposatzen du, “jaiotza-tasarako laguntza” izatetik “haurren eskubideen bermea” izatera pasatuz, izan ere, arauaren ikuspegia gehiago bideratuta dago haurtzaroaren babes ekonomikora, amatasuna/aitatasuna edo hazkuntzaren kostuak babesteko neurri unibertsaletara baino, 2023ko Euskadiko Haur Bermearen Estrategiaren ildotik.
Beste eremu batean, Estatuko legeriak ordezkapen bidezko haurdunaldia debekatzen duenez, EGABek beharrezkotzat jotzen du artikuluetatik kentzea bai 3.10 artikuluan jasotako ordezkapen bidezko haurdunaldiaren definizio espezifikoa, bai 17. artikulua (Ordezkapenagatiko haurdunaldietarako laguntza-eskaerak); eta gure ordenamendu juridikoarekin guztiz bateragarria den irizpide sinple batera mugatzea: laguntzak jasotzeko eskubidea, Erregistro Zibilean balioz inskribatutako filiazioaren arabera aitortzea.
Laguntza horiek eskubide subjektibo gisa eratzen direnez, EGABek funtsezkotzat jotzen du beharrezko baliabideak bermatzea kreditua handituz. Batzordeak, gainera, beharrezkotzat jotzen du dekretuan genero-ikuspegia txertatzea, neurriak antolatuz hazkuntzak amatasunean eta genero-desberdintasunean eragin negatiborik izan ez dezan; gai hori haurren pobreziaren prebentziotik edo laguntza ekonomiko unibertsaletatik askoz harago doa.
Azkenik, beste gai batzuen artean, Batzordeak uste du komenigarria litzatekeela egiaztapen alternatiborako ezohiko bide bat aurreikustea, familia migratzaile iritsi berriak, etxegabetasun-egoeran edo egoitza-mugikortasun handiko egoeran daudenak, utzarazpenarengatiko familia-hausturak dituztenak eta administrazio-egoera irregularrean dauden eta erroldatze-baldintza zorrotz betetzea zaila izan dezaketen familia migratzaileak babesik gabe ez uzteko.
Kontziliaziorako laguntzak
Bestalde, EGABek “Bizitza pertsonala, familia eta lana bateragarri egiteko laguntzak arautzen dituen dekretu-proiektua” izenekoari buruzko txosten bat egin du. Horren helburua da Eusko Jaurlaritzak haurren, nerabeen eta familien arloan eskumena duen sailaren bitartez emango dituen laguntzak arautzea. Bere erantzunean, Batzordeak egokitzat jotzen du arauaren izapidetzea, irizpenean egindako gogoetekin, hura aldatzeko.
Aurrez beste batzuetan adierazitakoarekin bat etorriz, Batzordeak, oro har, zerbitzuen eta ekipamenduen eskaintza nahiko zabala sendotzeko beharra azpimarratzen du, familiek nahi duten seme-alaba kopurua izan eta euren bizitzako esparru guztiak behar bezala bateratu ditzaten, eta familia-politikaren ikuspegi integralagorantz aurrera egiteko. Egoera horren aurrean, Euskadiko EGABek zaintzaren kudeaketaren aitorpen soziala eta ekonomikoa aldarrikatzen du, lana, bizitza pertsonala eta familia uztartzen direla bermatzeko.
Horrez gain, EGABek beste gogoeta orokor batzuk egiten ditu. Lehenik eta behin, Batzordearen ustez, dekretu-proiektua gaur egungo terminoetan onartzeak neurri interesgarriak eta beharrezkoak jasotzen baditu ere, mugatu egin lezake kontziliazioaren eremuan emakumeen eta gizonen arteko berdintasun eraginkorrari egiten dion ekarpena, eta gomendagarria da neurri gehigarriak sartzea, Dekretua berdintasunaren eta erantzukidetasunaren arloan indarrean dagoen arau-esparrura erabat egokitzen dela bermatzeko.
14 urtetik beherako seme-alaben zaintzaileen kontratazioa ordaintzeko laguntzei dagokienez, laguntza-lerro horrek besteekin alderatuta duen eragin mugatua ikusita (dekretu honetan jasotako kontziliaziorako laguntzak jasotzen dituzten familien % 5,8ren aukera dira), Jaurlaritzak bide eta baliabide berriak aztertu behar ditu familien arazoei erantzuteko, seme-alabak zaintzeko lanak eta lan-jarduera uztartzeko. Horretarako, oso komenigarria litzateke familia onuradunen multzoari eta neurri batzuk edo beste batzuk hartzeko arrazoiei buruzko diagnostikoa izatea.
Azkenik, hirugarren gomendio gisa, EGABek hobekuntza-proposamenak egin ditu zaintza-egoera espezifikoei erantzuteko. Alde batetik, zaintzaren kontzeptua familia-eremu tradizionaletik harago planteatzen da, “binkulograma” sartuz. Horri esker, lotura pertsonal garrantzitsuak ezagutu, eta ia soilik emakumeei dagozkien zaintza-lanak modu bidezkoagoan banatu ahal izango lirateke. Bestetik, babes indartuaren alde egiten da karga handiagoak dituzten familientzat, hala nola familia ugarientzat edo desgaitasunen bat duen pertsonaren bat dutenentzat, eta hainbat neurri proposatzen dira, hala nola ordaindutako eszedentzia zabalduak eta kontziliazio tresna malguagoak eta bidezkoagoak.
Gomendio horiek kontuan hartuta, EGABek Dekretuaren artikuluak aldatzeko proposamenak jasotzen dituzten zenbait gogoeta espezifiko egiten ditu.
(Irizpenak ikusi)