Euskal Autonomia Erkidegoko hondakinen balorizazio energetikotik eratorritako zepak balorizatzeko jarduerei aplikatu beharreko araubide juridikoa ezartzen baita, ondoren bigarren mailako agregakin gisa erabiltzeko arautzen dituen Dekretu-proiektuari buruzko Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordearen Irizpena
Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak positibotzat jo du ekimen hori ekonomia zirkularraren printzipioekin bat etortzea eta argi eta garbi definitu ditu zepen balorizaziotik eratorritako bigarren mailako agregakinen erabilera baimenduak, estandar teknikoen, ingurumenekoen eta segurtasunekoen arabera.
Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak txosten bat egin du Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun Sailak helarazitako "Euskal Autonomia Erkidegoko hondakinen balorizazio energetikotik eratorritako zepak balorizatzeko jarduerei aplikatu beharreko araubide juridikoa ezartzen baita, ondoren bigarren mailako agregakin gisa erabiltzeko arautzen dituen dekretu-proiektuari" buruz. Aztertu ondoren, Batzordeak gogoeta batzuk planteatu ditu, dekretu-proiektua izapidetzean kontuan hartu beharko liratekeenak.
Arau honen xedea da EAEko hondakinen balorizazio energetikoaren ondoriozko zepak hondakintzat noiz uzten diren zehaztea, ondoren bigarren mailako agregakin gisa erabiltzeko, ekonomia zirkular baterako hondakinei eta lurzoru kutsatuei buruzko apirilaren 8ko 7/2022 Legean ezarritakoaren arabera.
Alde batetik, hondakinen balorizazio energetikotik sortutako zepak hondakinen lehentasunezko korrontea dira Europan eta Euskadin, duten sorkuntza-bolumena eta baliabideen balorizazio-potentziala kontuan hartuta. Hala, Euskadiko Hondakinak Prebenitzeko eta Kudeatzeko 2030 Planean honako helburu hauek planteatzen dira: hondakin guztien sorrera-tasa % 30 murriztea, hiri-hondakinen gaikako bilketa % 85era arte handitzea, hondakin ez-arriskutsuen % 85 berrerabiltzea bigarren mailako material bihurtuz, eta zabortegietako deuseztapena % 15 baino gutxiagora murriztea. Alde horretatik, balorizazio energetikoaren ondoriozko zepen hondakinak hondakin ez-arriskutsuen hamar korronteen artean daude eta horiek balorizatzeak berreskuratutako produktuen bolumen handiena ekarriko luke aipatutako planaren helburuetara.
Balorizazio energetikoa hondakinen tratamenduari dagokionez Europako araudiaren arabera laugarren lehentasuna bada ere, prebentzioaren, berrerabilpenaren eta birziklatzearen ondoren, aukera hobea da ezabatzea baino, eta tasak handitzeak lagunduko luke bai inportazioekiko edo lehengaien erauzketarekiko mendekotasuna murrizten, bai zabortegietan amaitzen duten hondakinak gutxitzen eta emisioak murrizten, horrela birziklapenaren sektorea eta produktu zirkularren merkatua sustatuz.
Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak positibotzat jo du dekretu honen helburua, eta uste du, halaber, arau hau erreferente egokia izan daitekeela etorkizunean antzeko ezaugarriak eta baldintzak dituzten beste zepa mota batzuk arautzeko. Ildo horretan, haren ikuspegi teknikoa eta aplikazio-irizpideak baliagarriak izan litezke material mota horien tratamenduan arau-harmonizazio zabalago eta koherenteago baterako oinarri gisa.
Era berean, Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordearen iritziz, ekimenak argi eta garbi definitzen ditu zepen balorizaziotik eratorritako bigarren mailako agregakinen erabilera baimenduak, eragindako sektoreetako teknika-, ingurumen- eta segurtasun-estandar altuekin lerrokatuz, nahiz eta, araututako gaiaren garrantzia eta konplexutasuna kontuan hartuta, pedagogia- eta azalpen-ahalegin handiagoa beharko litzatekeela uste duen.
Bestalde, Batzordeak zenbait gogoeta sartu ditu aztertutako testua hobetzeko proposamen gisa.
Lehenik eta behin, komenigarria litzateke zepak balorizatzeko instalazioetarako baimen-prozedura sinplifikatzea, ahal den neurrian, ingurumen-baimen integratua edo beste lizentzia baliokide batzuk dituzten instalazioetarako.
Gainera, gida teknikoak egiteari dagokionez, sektoreko eragileen parte-hartzea bermatuko duen mekanismoren bat aurreikustea proposatzen da (hala nola balorizazio energetikoko instalazioak, bigarren mailako agregakinen beste balorizatzaile batzuk eta agregakin horien erakunde erabiltzaileak, etab.), hartutako bigarren mailako agregakinak erabiltzeko baldintza teknikoak errealistak, operatiboak eta balio-katearen beharrizan eta gaitasunekin bat datozenak direla bermatzeko.
Batzordeak beharrezkotzat jotzen du, halaber, herri-administrazioek zepen balorizazioaren esparruan sortzen ari diren prozesu berritzaileak eta teknologiak bultzatzeari lehentasuna ematearen garrantzia azpimarratzea eta horretarako, tresna espezifikoak sortzeko aukera aztertzea.
Gainera, arau-esparru bat garatzea ez da nahikoa bigarren mailako materialen merkatu bat sendotzeko, eta, beraz, komenigarria litzateke zepetatik eratorritako bigarren mailako agregakinen eskaria aktibatzeko mekanismoak ezartzea, kontratazio publikoaren eta pizgarrien bidez.
Komeni da aipatzea, halaber, arau horrek ezin duela bermatu Euskadin balorizatutako bigarren mailako agregakinak automatikoki aintzatetsiko direnik Europako beste autonomia-erkidego edo herrialde batzuetan, baina bereziki interesgarria izango litzatekeela euskal administrazioak norabide horretan aurrera egiteko bide osagarriak aztertzea, hala nola aldebiko hitzarmenak, lurralde arteko foro teknikoetan parte hartzea, homologaziorako Europako esparruekin lerrokatzea edo estandar komunak bultzatzea.
(Ikus 5/25 Irizpena)